Podatek od transakcji nieruchomościowych w stawce podatku wynoszącej 3% płacony jest od sprzedaży nieruchomości, co przewidują przepisy Ustawy o podatku od sprzedaży nieruchomości. Wyżej wymieniona ustawa weszła w życie i obowiązuje od dnia 1 stycznia 2019 r. Podatek od obrotu nieruchomościami płacony jest od każdej transakcji dotyczącej nieruchomości, czyli od każdego nabycia własności.
Z wyjątkiem niektórych transakcji dotyczących nieruchomości, w których dostawcy występują jako płatnicy w systemie podatku od wartości dodanej, podatek od wartości dodanej (VAT) płacony jest według stawki podatku w wysokości 25% za pośrednictwem cena nieruchomości osiągana na rynku. Przepisy ustawy wyraźnie stanowią, że sprzedaż nieruchomości nie podlega opodatkowaniu podatkiem od sprzedaży nieruchomości, jeżeli od sprzedaży nieruchomości zostanie zapłacony podatek od towarów i usług (zwany dalej VAT).
Tak więc przy opodatkowaniu transakcji dotyczących nieruchomości nigdy nie ma miejsca podwójne opodatkowanie, ale albo płacony jest podatek VAT (poprzez cenę rynkową nieruchomości), albo podatek od transakcji dotyczących nieruchomości. Które transakcje podlegają opodatkowaniu przewidzianym podatkiem VAT, reguluje odrębny przepis – ustawa o podatku od towarów i usług.
Przedmiotem opodatkowania podatkiem od obrotu nieruchomościami jest obrót nieruchomościami. W rozumieniu ustawy za transakcję uważa się każde nabycie własności nieruchomości.
Rozważa się nabycie nieruchomości: zakup, zamiana, dziedziczenie, darowizna, wpis i wyłączenie nieruchomości ze spółki handlowej, nabycie w drodze dziedziczenia, nabycie nieruchomości w postępowaniu likwidacyjnym lub upadłościowym, nabycie na podstawie postanowienia sądu lub innego organu, nabycie na podstawie prawa oraz inne sposoby nabywania nieruchomości od innych osób.
Nabywcą nieruchomości jest podatnik podatku od przeniesienia własności nieruchomości.
Zwolnienia podatkowe są szczegółowo wymienione w prawie, zatem mamy zwolnienia ogólne, zwolnienia przy wchodzeniu nieruchomości do spółki handlowej oraz zwolnienia przy dziedziczeniu, podarowaniu i innych nabytkach bez wynagrodzenia.
Momentem powstania obowiązku podatkowego jest moment zawarcia umowy lub innej czynności prawnej, w drodze nabycia nieruchomości.
Powiadomienie o powstaniu obowiązku podatkowego przewidziane jest przez Ustawę i przewiduje się, że za zgłoszenie przeniesienia nieruchomości uważa się doręczenie dokumenty od notariuszy, sądów i innych organów podejmujących decyzje o zbyciu nieruchomości, które są zobowiązane do przedłożenia tych dokumentów Administracji Skarbowej.
Termin zapłaty ustalonej kwoty podatku od nieruchomości wynosi 15 dni od dnia doręczenia decyzji w sprawie ustalenia podatku od nieruchomości.
Opodatkowanie dostawy nieruchomości podatkiem VAT regulują przepisy Ustawy o VAT, która stosuje się w tej formie od 1 stycznia 2015 roku. Zgodnie z ww. przepisami obowiązkowe opodatkowanie VAT dostaw realizowanych przez przedsiębiorców w systemie VAT następuje w przypadku, gdy dokonują oni dostawy (określonych budynków): budynku lub części budynków, w tym gruntu, na którym znajdują się przed pierwszym rozliczeniem, tj. jeśli od ich użycia nie minęły więcej niż dwa lata i jeżeli grunt budowlany został dostarczony.
Stosując przepisy ustawy o podatku VAT oraz ustawy o podatku od sprzedaży nieruchomości wynika, że podatek od sprzedaży nieruchomości jest płatny, jeżeli dostawa nieruchomości nie jest objęta obowiązkiem zapłaty podatku VAT. Nieruchomość podlega opodatkowaniu jako pojedynczy podmiot lub z podatkiem VAT poprzez cenę nieruchomości lub podatek od sprzedaży nieruchomości zgodnie z decyzją Administracji Skarbowej.
W przypadku dostarczenia nieruchomości przez osobę niezarejestrowaną w rejestrze podatników VAT podatek od sprzedaży nieruchomości płacony jest bez względu na status nabywcy tej nieruchomości.
Aby nieruchomość mogła zostać objęta obowiązkiem zapłaty podatku VAT, muszą zostać spełnione łącznie dwa warunki:
1. dostawca nieruchomości jest przedsiębiorcą w systemie VAT
2. chodzi o wydanie nieruchomości: budynku lub części budynku (wraz z gruntem, na którym się znajdują) przed pierwszym zasiedleniem, tj. jeżeli od tego czasu upłynęły nie więcej niż dwa lata jego użytkowanie lub jeżeli jest to dostawa gruntu budowlanego.
Każda inna dostawa nieruchomości realizowana przez przedsiębiorcę w systemie VAT co do zasady podlega opodatkowaniu podatkiem od sprzedaży nieruchomości, z ewentualnymi wyjątkami przewidzianymi w ustawie o VAT. Możliwym wyjątkiem jest prawo wybrać (opcję) pomiędzy płatnościami podatku od sprzedaży nieruchomości i podatku VAT.
Możliwość wyboru obliczenia podatku VAT możliwa jest jedynie w przypadku, gdy dostawca nieruchomości jest podatnikiem w systemie VAT, nie jest to nieruchomość, dla której istnieje obowiązek naliczenia podatku VAT, ale o każdą inną nieruchomość, a nabywca znów jest osobą w systemie VAT.